ایستگاه های باکلاس متروک شهر بندرعباس

نمی دانم حرف زدن در مورد بعضی مسائل فایده ای دارد یا نه! ولی باز هم از کنار بعضی مسائل شهری و شهروندی نمی توان به راحتی گذشت.چندی پیش برای کاری به دانشگاه آزاد بندرعباس رفته بودم بعد از اتمام کار که حدود ساعت 2 ظهر می شد جلو درب اصلی رفته و منتظر ماندم ،هوا به شدت گرم و طاقت فرسا بود،هیچ سایه ای آن اطراف پیدا نمی  شد تا حداقل شدت نور آفتاب کم تر شود گرما امانم را بریده بود چاره ای نبودباید تحمل می کرم، چند دقیقه ای صبر کردم و تمام مدت گرما و شرجی خیلی زیاد فکرم را مشغول کرده بود ،که ناگاه یادم آمد کمی جلوتریک ایستگاه اتوبوس است از آن مدل های جدید(مکانیزه) اتاقکی است وکولر دارد با صندلی، خیلی خوشحال شدم دوان دوان به سمت ایستگاه اتوبوس رفتم. به نزدیکی ایستگاه که رسیدم متوجه شدم وای درب ایستگاه قفل است خیلی تعجب کردم چرا درب ایستگاه اتوبوس باید بسته باشد نرده هم کشیده اند!!!یادم آمد که  اولین ایستگاه اتوبوس مکانیزه در سطح شهر بندرعباس آذر ماه 90 برای رفاه حال شهروندان و نماد و زیباسازی شهر با جذب سرمایه گذار خصوصی  توسط شهرداری بندرعباس ساخته شده است. که بر همین عنوان و در روز افتتاح این این ایستگاه ها به ظاهر مدرن شهردار اعلام کرد صندلی آلومینیومی کولر اسپیلت و روشنایی برای این ایستگا ها در نظر گرفته شده است، چند ایستگاهی که در محدوده مرکز شهر است مدتی شروع به فعالیت کردند ولی بعد از مدتی .... حالا که این همه هزینه صرف شده است چرا شهروندان نباید از آن استفاده کنند حتی اگر کولرش روشن نباشد می شد دربش باز باشد تا از صندلی و سایه آن استفاده کرد ،از آن روز در سطح شهر به این نوع ایستگاه های اتوبوس توجه می کردم خیلی جالب بود روزی که این نوع ایستگاه ها ساخته بودند باعث خوشحالی بود که مسئولین برای گرمای هوا و معطلی مردم چاره ای اندیشیده بودندهم صندلی دارد از همه مهم تر کولردارد که برای تابستان بندرعبای کار بسیار خدا پسندانه ای است. ولی حالا وقتی می بینیم که این ایستگاهها شده اند بستنی فروشی و یا محل فروش اغذیه از همه بدتر در طول فصل تابستان کولرخاموش و درب های آن ها بسته است و باید شهروندان جلو درب بنشینندجالب تر اینکه بعضی از آنها آنقدر زباله دانی شده که دیگر نمی شود درون این ایستگاه ها رفت. در صورتی که در همان روز های افتتاح مسئولین اعلام کردند که کیوسک نگهبانی هم در این ایستگاه ها برای مراقبت و حفاظت در نظر گرفته شده است. اگر نباید استفاده می شد پس چرا ساخته شد،حالا که به این شیکی و مجهزی ساخته شده دلیل استفاده نکردن و بسته بودن درب های آن چیست .وشاید هم فقط محلی برای نصب بنرهای تبلیغاتی باشد!که البته فکر خوبی است و از این طریق می شد هزینه های آب و برق را حداقل تامین کرد. نمی دانم کدام ارگان مسئول است شهرداری و یا اتوبوس رانی و غیره مهم نیست ، مهم این است چرا یک شهروند نباید از حقوق خود هر چند کوچک که استفاده از ایستگاههای اتوبوس است بهره مند باشد و باید کنار جوی آب بنشینید و یا در آفتاب سوزان منتظر اتوبوس و یا تاکسی باشد.


زندانی

زندانی ها با پیراهن راه راه افقی


جلو دانشگاه ،امتحان روش تحقیق

موزه های کشور جزیره ای اداره می شوندhttp://www.irna.com/fa/News/80488796/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA

مصاحبه رضا دبیری نژاد با ایرنا:

تهران -کارشناس موزه داری با انتقاد از بی توجهی موزه های کشور به شعارهایی که همه ساله برای فعالیت موزه های سراسر جهان انتخاب می شود، گفت: موزه های ایران به طور جزیره ای اداره می شوند و با جهان پیرامون خود ارتباط ندارند.

به گزارش ایرنا، شورای بین المللی موز ه ها (ایکوم) سازمان غیردولتی مربوط به امور موزه ها و کارگزاران حرفه ای موزه هاست که با هدف ترویج منافع موزه شناسی و دیگر رشته های وابسته به اداره و فعالیت های موزه ها ایجاد شده است.

این نهاد بین المللی در آغاز هر سال میلادی شعاری را برای روز جهانی موزه - 28 اردیبهشت ماه - اعلام می کند تا فعالیت موزه های سراسر جهان بر اساس آن هدفمند شود که امسال شعار ˈخلاقیت +خاطرات = تحولات اجتماعیˈ برگزیده است.

رضا دبیری ن‍ژادˈ کارشناس موزه داری کشور روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره شعار جهانی موزه ها در سال جاری میلادی گفت: هدف شورای جهانی موزه ها - ایکوم - از این نامگذاری ها، یادآوری نقش موزه ها و بیان تاثیرگذاری آن بر روابط اجتماعی است.

وی با بیان اینکه ایکوم امسال شعار ˈ خلاقیت +خاطرات=تحولات اجتماعیˈ را برای موزه های سراسر جهان انتخاب کرده است، اظهار داشت: پیش از تفکر درباره شعار جدید ابتدا باید مشخص شود که شعار سال های قبل تا چه میزان در ایران عملیاتی شدند.

دبیری نژاد تاکید کرد: نگاهی به عملکرد موزه های ایران در سال های گذشته نشان می دهد که شعارهایی که از سوی ایکوم اعلام می شود، چندان مورد توجه و اقبال موزه های ایران قرار نمی گیرد.

وی یادآور شد: در آغاز سال 2000 میلادی، ایکوم شعار ˈموزه و صلحˈ انتخاب کرد که این شعار برای کشوری که یک جنگ هشت ساله را پشت سر گذاشته بود، می توانست به ابزاری برای معرفی داشته های فرهنگی این سرزمین تبدیل شود اما در عمل یک دهه گذشت و نتیجه ای حاصل نشد.

مدیر موزه ملک ادامه داد: در دوره ای که بحث دوستداران موزه ها مطرح شد، موفق به راه اندازی یک انجمن دوستداران موزه در کشور نشدیم و حتی زمانی که شعار ˈ جوانان و موزه هاˈ از سوی ایکوم اعلام شد، تا چه میزان موزه های کشور برای جذب جوانان موفق بودند و آن را به عنوان یک سر فصل در دستور کار برنامه های خود قرار دادند.

دبیری نژاد در ادامه با تاکید بر اینکه موزه های کشور فاقد یک برنامه هماهنگ برای هدایت فعالیت سالانه خود هستند، اظهار داشت: ایکوم در چند سال اخیر تاکید بسیاری بر یادآوری نقش اجتماعی موزه دارد که این رویکرد را می توان در شعارهایی که انتخاب و اعلام جهانی کرده است، یافت.

وی تاکید کرد: ایکوم در حالی بر نقش اجتماعی موزه ها در سراسر جهان تاکید دارد که موضوع اجتماعی شدن و حضور موزه در جامعه اصلا جزو سر فصل موزه های ایران نبوده است.

وی با بیان اینکه باید در عصر کنونی موزه ها باید در تعامل با اجتماع به حیات خود ادامه دهند، گفت: این در حالی است که موزه های ایران محور اصلی فعالیت خود را بر بازدید از موزه ها قرار داده اند و به شعارها در حد برگزاری یک روز بزرگداشت و چاپ پوستر توجه می کنند.

دبیری نژاد در توضیح علت بی توجهی موزه های ایرانی به شعارهای ایکوم گفت: علت نخست این است که موزه ها رفتار جزیره ای دارند و خود را به مرزهای جغرافیایی داخل کشور محدود کرده اند و ارتباط چندانی با دانش روز موزه داری ندارند.

وی با بیان اینکه گاهی فعالیت های موزه داری در ایران با تعریف ها و استانداردهای بین المللی این حوزه همخوانی ندارد، اظهار داشت: حتی موزه های داخل کشور نیز با هم در ارتباط نیستند و به همین خاطر مجموعه فعالیت های آنان در یک راستا تعریف نمی شود.

این کارشناس موزه داری اظهار داشت: موزه ها با جامعه و محیط پیرامونی خود نیز بیگانه هستند در حالی که در دوره کنونی باید به عنوان یک پدیده اجتماعی نسبت به فعالیت ها و معضلات جامعه واکنش نشان دهند و از نظر پژوهشی با آن درگیر شوند.

دبیری نژاد با تاکید بر اینکه موزه شامل یک ˈتعقل اجتماعیˈ است، افزود: موزه های کشور به فضا، ساختمان و اشیاء محدود شده اند و به جای اهتمام به فعالیت های پژوهشی و آموزشی نیروی انسانی خود را در بخش راهنمایی بازدیدکنندگان، نگهبانی و فعالیت های اداری به کار می گیرند.

وی در ادامه بر لزوم انجام فعالیت های پژوهشی در موزه های کشور تاکید کرد و گفت: وقتی نیروهای یک موزه به جای تمرکز بر فعالیت های پژوهشی به امور اجرایی می پردازند، چطور می توان توقع داشت که موزه های کشور نقش اجتماعی بر عهده بگیرند.

دبیر ی نژاد به انتخاب شعار ˈخلاقیت +خاطرات=تحولات اجتماعیˈ برای موزه ها در سال جاری میلادی اشاره کرد و افزود: توجه ایکوم به ˈخاطرهˈ در شعار امسال از اهمیت و نقش آن در حوزه میراث بشری ناشی می شود زیرا بسیاری از نهادهای فرهنگی بین المللی خاطره را بخشی از میراث ناملموس بشریت می دانند که باید حفظ شود.

وی یادآور شد: بیش از 10 سال پیش، بحث ˈمیراث معنویˈ به مجموع فعالیت های موزه ها اضافه شد و اکنون شاهد آن هستیم که شورای جهانی موزه ها می خواهد خاطرات را نیز به حریم موزه ای جهان وارد کند.

این کارشناس موزه داری افزود: با وجودتلاش ایکوم برای وسعت و عمق بخشیدن به فعالیت های موزه ها در جهان، هنوز میراث ناملموس سهم مناسبی از فعالیت های موزه ای در کشور ندارد.

دبیری نژاد اظهار داشت: موضوع ˈخلاقیتˈ که ایکوم در شعار امسال خود مورد توجه قرار داده است، گزینه مناسبی برای موزه های ایران است که بتوانند دوره ای را که با مشکلات مختلفی از جمله کمبود مالی، کاهش بازدیدکنندگان و ... رو به رو هستند، با به کارگیری خلاقیت، متحول کنند و برای معرفی بیشتر داشته های خود بکوشند.

رییس موزه ملک در ادامه تاکید کرد: به نظر می رسد ترکیب خلاقیت و خاطره ها درفعالیت های موزه داری می تواند به ابزاری موثر برای موزه های کشور تبدیل شود.

وی با تاکید بر پذیرش نقش اجتماعی برای موزه ها اظهار داشت: اگر موزه ها بخشی از جامعه نباشند و از آن منفک شوند، جامعه نیز موزه را پس خواهدزد.

دبیری نژاد تاکید کرد: در طول این سال ها همواره از اینکه چرا موزه های کشور سوت و کور هستند و اقبالی به آنها نمی شود، نالیده ایم اما بخشی از پاسخ به این سوالات در راهکارها و شعارهایی نهفته است که ایکوم هرسال به طور جهانی اعلام می کند اما به آن بی تفاوت هستیم.

آیین های پیشواز محرم (1)

چک چکو

محرم در هرمزگان داراي جلوه ها وآيين هاي متكثريست كه در تلفيق با فرهنگ بومي،فرهنگ هاي همسايه و فرهنگ هاي مهاجر رنگ و بويي متفاوت به خود گرفته.

آداب پيشواز محرم وآيين هاي سوگواري آن بعد از عيد قربان در هرمزگان آغاز مي گردد در واقع به ياد ترك مناسك حج از سوي امام حسين (ع)و به راه افتادن كاروان عاشورايان ،شيعيان در هرمزگان به استقبال محرم مي روند.آماده ساختن اماكن عزاداري يكي از رسم هاي پيشواز است.با فرا رسيدن اواخر ماه ذي الحجه چاووش خواني در مساجد حسينيه ها و حتي كوچه ها نشان از نزديك شدن كاروان عزاداري محرم است.چاووش خواني و نوحه خواني از ديگر آيين هاي پيشواز است يكي ديگر ازآيين  هاي خاص پيشواز در استان هرمزگان آيين چك چكو و يا همان سنگ زني است كه سابقه ديرينه دارد و براي اعلام محرم اجرا مي شده و هنوز هم اين آيين در بعضي نقاط استان در حال اجراست ولي در حال انقراض و فراموشي است .

Image Hosted by Free Photo Hosting at http://www.iranxm.com/ 

مراسم چك چكو بدين صورت است كه در زمان هاي گذشته كه وسايل ارتباطي به صورت امروزي وجود نداشته با شروع محرم عده اي از مردان حدود 10 تا 14 نفر كه بايد تعداد آن ها حتما جفت باشد گرداگرد هم قرار گرفته جريده در ميانه قرار مي گيرد(جريده علمي است كه منصوب به حضرت ابوالفظل است)و نوحه خوان نوحه اي مي خواند و افراد همانند سينه زني سنگ ها را به هم مي زنند هر كدام از افراد تكه اي سنگ در دست خود دارند و يك بار تا كمر خم مي شوند و دست ها را پايين مي آورند و سنگ ها را به هم مي زنند و بر اساس ضرب بعدي دو به دو پشت به پشت هم مي ايستند و دست ها را بالاي سر مي برند و سنگ مي زنند.به همين صورت حركات تكرار مي شود ،سنگ زني با ريتم آرام شروع مي شود و كم كم ريتم تند تري به خود مي گيرد و گاه تك ضرب ،گاه هم دو ضرب  و سه ضرب مي شود .با اجراي اين مراسم همانطور كه از اسم آن پيداست سنگ زني و يا جريده گرداني اعلام ساختن افراد  وشروع محرم آمدن محرم بوده است سنگ تنها ابزاري است كه به راحتي و قابل دسترس است و صداي خوبي توليد مي كند و بهترين وسيله براي اين كار است.

با پيشرفته شدن جوامع ،به خصوص ابزار اطلاع رساني كمتر از اين آيين برای اعلام محرم استفاده مي شود،از آن جايي كه اين يك مراسم خاص و شاخص استان است از نظر فرهنگي و آيين هاي پيشواز محرم محصوب مي شود د داراي ريشه فرهنگي است و در حال از بين رفتن بايد با همكاري ادارات و موسسه هاي مربوط به اين آيين براي حفظ و زنده نگه داشتن آن و آجراي پر رنگ و سنتي آن اقدامات و تلاش هايي بشود،تا سنت هاي ما براي نسل هاي آتي باقي بماند.

Image Hosted by Free Photo Hosting at http://www.iranxm.com/

پی‌نوشت: چاپ شده در روزنامه دریا - آبان ۹۱

محرم در هرمزگان

محرم در هرمزگان

مردم استان هرمزگان مدت ها پیش از فرا رسیدن ماه محرم خود را برای پاسداشت یاد عاشورا سازان بشریت آماده می کنند در این راستا اغلب مردم سیاخ پوش می شوند مغازه ها بازار مساجد حسینیه ها و تکایا را با پارچه های مشکی می پوشانند شهر یکپارچه غرق در ماتم و اندوه شده.مردم استان هرمزگان مانند دیگر مسلمانان در این ماه به عزاداری می پردازنند و از مدت ها قبل خود و مساجد را آماده کرده.

آن چیزی که در استان هرمزگان عزاداری را متمایز می دارد آیین های متفاوت که در تلفیق با فرهنگ های بومی ،همسایه و همچنین مهاجر رنگ و بویی متفاوت به خود گرفته است.

آیین های پیشواز،آیین های عزاداری 10 روز اول محرم ،روز و شب تاسوعا و عاشورا و بعد از آن .

اینجا می توان از رسمی به نام رقص حجله نام برد که دارای ارزش های نمادین ،مردم شناسانه و صحنه ای فراوانی نم برد که شاید به لحاظ اجرا ی آن و ارتباط برقرار کردن با مردم بومی بتوان آنرا منحصر به فرد دانست .تابوت و حجله در همه مناطق هرمزگان با تفاوت های کمی دیده می شود.از مرحله ساخت و غسل دادن آماده ساختن و حتی چه کسانی باید برای آماده سازی حضور داشته باشنداز کجا و چه زمانی به حرکت در آمده نذورات که داده می شود،همه این موارد آیین ها و شیوه خاصی انجام می شود که در مجالی دیگر به صورت کامل آن را معرفی می کنیم.

یکی دیگر از آیین های محرم علم یا علم گردانی در هرمزگان است که با علم های دیگر استان ها متفاوت بوده ویک سمبا به حساب می آید این نشانه همانند بسیاری از نمادها و آیین ها در هرمزگان با فرهنگ بومی تلفیق شده و رنگ و بویی خاص دارد.

می توانیم از تنه علم بگوییم که چوب بلندی است حدود سه متر .بعد از آن از رخت علم که پارچه های متعددی است با رنگ ها ی مختلف بعد از آن سر علم است که به سر شده معروف است که دارای نقش های متعددی است.هر مسجد و حسینیه برای خود علم جداگانه ای دارد مهم ترین بعدعلم گردانی اعلام فرارسیدن محرم و شروع آیین های عزاداری می باشد.که هر روز صبح از مساجد و تکایا بیرون امده همراه با سینه زنی و نوحه خوانی به جمع آوری نذورات می پردازند.برخی از علم ها دارای احترام بیشتری هستند مانند علم جریده که در تعزیه ها از آن استفاده می شود و منصوب به حضرت عباس است از دیگر علم ها می توان به 12 علم منبر گپ نام برد که 12 علم منصوب به 12 امام است که برای غسل دادن آن را به دریا برده و با آداب خاصی  این مراسم را برگزار کرده و در روزهای مختلف محرم افرادی نذر این علم را دارند آن ها را به خانه های خود دعوت کرده تا در خانه های آن ها به عزاداری بپردازند.علم دیگر علم شمشیری قشم می توان نام برد که در روز خاصی از حسینیه بیرون آورده به روستایی اطراف قشم برده و با مراسم خاص وبا پای پیاده واز راه بیابان به شهر آورده که در این روز از شهرهای مختلف برای عزاداری مراه این علم به قشم می روند وبا شوری خاص برگزار می شود.وعلم دیگری که میتوان نام برد مراسم علم در روز 5 محرم میناب است که شاید بتوان گفت پرشورترین مراسم علم در استان که معروفیت خاصی دارد واین مراسم از صبح 5 محرم شروع شده علم در آب رودخانه غسل داده می شود علم های دیگر به استقبال آمده و مراسم تا غروب ادامه پیدا می کند وبه عزاداری می پردازند در این روز نه تنها تمام مردم شهر میناب و بسیاری از شهرهای استان حتی از استان های دیگر هم برای همراهی و نذوراتی که دارند و عزاداری به میناب می روند.

از دیگر مراسم ها می توان به نوحه خوانی ها و سینه زنی ها که هر شب در مساجد و تکایا برگزار می شود نام برد که هم به صورت نشسته و هم به صورت واحد که دایره وار گرداگرد هم ایستاده و ضربه های پا و دست سینه می زنند نام برد که به نوع سینه زنی واحد گفته می شود.

بیشتر نوحه های خوانده شده بندری است.از آن جایی که بندرعباس یک شهر مهاجر پذیر است و تقریباً از تمام نقاط ایران در این شهرزندگی می کنند در ماه های محرم برای خود تکایا ی جداگانه ای برپا می دارند و شیوه و سبک خود عزاداری کرده و این تنوع عزاداری با فرهنگ های مختلف هم باعث شده که در ماه محرم عزاداری با شور بیشتری در استان برگزار شود و هم گردشگران مذهبی از سایر نقاط ایران برای آشنایی با عزاداری و سوگواری به این استان آمده.

زار2

این نکته هم باید ذکر کرد که ما بادهای مختلفی داریم،باد زار نوبان،باد مشایخ ، باد جن،باد پری،باد ریو ،باد دی باید مراسمی گرفته شود مریض مدت 7 شبانه روز در حجاب و دور از چشم دیگران نگه می دارند اول بدن شخص مریض تمیز می کنند بمدت 7 روز نمی گذارند.یعنی نباید هیچ نامحرمی آن را ببیند اگر مرد بود هیچ زنی اگر زن بود هیچ مردی به بدن بیمار بیمار روانی خاص مخصوص زاری ها می زنند.

این دوا که گره کو greku نام دارد از 21 ماده درست شده 1 ریحان /2 زعفران /3 بو خشک /4 هل/ 5 جوز / 6 زبان جوجر (گیاهی که از کوه می چیند ) / 7 گشته و چوبی که از عبسی می آورند این ماده را در گلاب خیس می کنند و هر شب به تن شخص مریض می کشند بعد از اتمام هفت روز ، صبح روز بعد بدنش را تمیز  می کنند خاک هفت راه ، هفت برگ ، هفت گیاه بی خار مخلوط کرده مواد گره کوه به تن شخص مریض کشیده بعد از این مراسم تازه رسم  زاریان اجرا می شود . جن که باد زار وارد بدن شخص کرده بیرون  می کند برای بیرون کردن جن شخص را می خواباند انگشت های شصت پایش با موی بز بهم می بندند مقداری ززززز  (روغن ماهی ) زیر دماغ شخص کشیده چند رشته موی بز آتش زد زیر بینی وی می گیرند با خیزران جن را تهدید که از بدن شخص بیرون رود وقتی جن از بدن شخص بیرون رفت زار به سر بیمار می مالند برای زیر آوردن زار سفره ، بساط ، بازی آواز زند رو نیاز است هر چه چنین خون و قربانی ، برای گرفتن زار آن را داشت باشیم.

بادهای مسری غیر قابل انتقال اگر کسی یک نفر را زیاد دوست داشته باشد می تواند بادش را به او بدهد یا از او بگیرد همچنین کسانی که از هم متفرند ماما و بابای زار هم می توانند زار خود را ببخشند یا انتقال دهند باباو مامای زار برای رسیدن به این مقام باید خونهای زیادی بخورند و دیگر اینکه بابا یا مامای زار قبل از فوتشان جانشین انتخاب می کنند اگر نتوانند بعد از فوتشان اهل هوا دور هم جمع شده و یکی از بین خودشان انتخاب می کنند برای این کار مجلس مفصلی به راه می اندازند.

به هر صورت مجلس زار چنین تشکیل می شود که بابایا مامای زار با دهلهای مخصوص در صدر مجلس قرار می گیرند هر کس وارد مجلس می شود کفشهایش بیرون می آورد و بدون سلام گفتن در ردیف و جرگه اهل هوا می نشیند اشخاص عادی هم می تواند به این مجلس بروند موقع نشستن نباید با هیچ کس حرف بزند زن و مرد در کنار یکدیگر  نشسته در وسط بابا یک دهل سرو بزرگ که (مودندو modwdo  ) نام دارد روی سر پایه می گذارند . بزرگترین دهل جلوی بابا یا کسی که قرار است دهل بزند قرار می گیرد .

کنار مودندو یک دهل بزرگ دو سر می گذارند و کنار آن دهل دیگری بنام دهل کسرقرار گرفته همه این دهلها باید در یک ردیف قرار بگیرند .

همیشه سینی نقره جلو مودندو که گشته سوزو کوندروک درمانی در ظرف و در سینی قرار می گیرد. در شروع مراسم توی گشته سوز آتش ریخته مقدار کوندروک درمانی را در آتش می ریزندقبل از شروع مراسم سفره ای پهن کرده و در این سفره همه چیز مهیاست از انواع  غذا ها و گیاهان معطر ، کنار ، خرما ، گوشت و خون که لازمه این سفره است در آن قرار می گیرد خون درون سفره از گوسفندی ایست که قربانی شده .

خون خوردن نشانه شدت و وابستگی شخص مبتلاست.

در این مجالس برخلاف مجالس بادها دیگر اسم خدا و رسول خدا و ائمه اطهار بسیارند و گرنه زار پایین   نمی آیند اگر در مجلس قهوه یا چای پذیرایی شده باید ظرف آن در دست نگه کرده تا مسئولان پذیرایی بیایند و آنها را جمع کنند با تکان دادن خیزران مجلس شروع می شود – خیزران تکان دادن نواختن مودندو و خواندن اشعار.

این اشعار در آفریقا به زبان سواحلی ولی در ایران به عربی نا مفهوم خوانده می شود.

شخص بیمار کنار بابای زار می نشیند این شخص همیشه باید لباس های تمیز و مرتب بپوشد در حین نواختن و خواندن اشعار کم کم تکان در فرد بو جود می آید همانطور که گفته شد زن و مرد در این مجلس کنار هم می نشینند . اگر مجلس را برای کسی که بار اول است می گیرند چندین شبانه روز به طول می انجامد ابتدا شخص شروع به لرزه می کند تکان می خورد این تکان از شانه ها به تمام بدن می رسد وقتی به اوج مرسی که بدن کاملا به بالا و پایین برود و از ظرف خون بخورد و در این لحظه صدای دهل بیشتر اوج گرفته آواز ها بلندتر می شود در همین حین است افرادی که در مجلس حضور دارند و زاری هستند ممکن است زارشان به سر آمده و همین حرکات را انجام بدهند .

 

 

زار1

Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA MicrosoftInternetExplorer4

انسان گرچه ساده به نظر می آید اما سرشار از راز آلودگی هاست ولی همین راز آلودگی ها  باعث می شود تا بسیاری وقتها نگاه و رفتار او تجلی گر بسیاری چیزها باشد که ناشناخته و مبهم  بنظرآید وما در پس همه این رازها و ناشناختگی ها انسان و نگاه او به عالم و یا دریافت او از عالم و تصورش از زندگی نهفته است(( زار ))یکی از پدیده هایی است که ما را به سوي  این راز آلودگی و راز نهایی انسان می برد.

یکی از رمزهای ناشناخته که همواره مورد توجه فرهنگ شناسان و مردم شناسان است زار است هرمزگان دیار افسانه ها و رمز و راز هاست نه تنها رمز و راز بلکه دیار زار هم است .

وقتی تنی لرزید و به خاک افتاد و جسم انسان مسخر روح و زار گردید، عاشق و معشوق جای شان عوض شد باد در هوای هوا به گردش در آمد و زار عاشق انسان شد و از معشوق (انسان ) قربانی خواست  و خون را به نشانه ی عشق برتر پذیرفت ، باد در گیسوان نخل ها آواز یکی شدن با جسم  انسان را سر دادند و مراسم زار شکل گرفت .

زار چیست؟

کلمه زار در شعرها ، فرهنگنامه ها و لغت نامه ها آمده است . اما اگر از شخصی زاری یا به قولی  از اهل هوا ، معنی و ریشه ی آن را بپرسید در جواب می گوید که زار نوعی باد است و بادها همیشه  و در همه حال وجود دارند و در هوا سیال هستند یا اینکه جزء بیماری روانی هستند . آقای ساعدی در کتاب اهل هوا می نویسد ((.... در سومالی نیز همین رسم به نام (سار ) وجود دارد.)) 1

1-    ساعدی –غلامحسین –اهل هوا ص 8



در فرهنگ فارسی عمید زار به این معنی آمده است : (( پساوندی که در آخر کلمه می آید و معنی کثرت و انبوهی و جای فراوانی چیزی را می رساند. مثل بنفشه زار ، چمنزار ، ریگزار ، علفزار ، لجن زار،   لاله زار ، نمکزارو.... یا زار به معنی ناتوان ، خوار ، رنجور،ضعیف ، نحیف ، لاغر و زار آزار هم گفته می شود دهخدا در لغت نام خود می گوید ( زار یعنی ناله شیه ، ناله اندوه زدگان با سوز و درد و دم سرد،گریه کردن به شدت سوز در فارسی به معنی ناله نیست بلکه بمعنی سجه و اندوه است )  در این لغت نامه زار به معنای : عتاب کننده ، خشم ناک ، ناراضی ، عیب گیرنده آمده است)).1

زار عرفان است عرفانی که درد  جسمی و روحی را معالجه می کند زار اعتقاداتی به نیروی ماوراالطبیعی دارد ، ریشه اش در آفریقا و نیاز باعث بو جود آمدن آن شده است . سواحل وجزیره ها مکن این  بادهاست ، بیشترمکان این بادها از آفریقا و هند و عده ای دیگر از عربستان و جزایر می آید.

وقتی از هر جنوبی که با فرهنگ مخلوط و درهم ساحل نشینان آشنا باشد درباره ی زار نوبان مشایخ بپرسی در جواب اگر اعتقادی به تو داشته باشد خواهد گفت که : ((زار نوبان و مشایخ همه باداست))2

اگر کسی دچار یکی از این بادها شود مدتها برای مداوا به پیش دکترها مراجعه می کند پس از اینکه نتیجه ای نگرفت پیش ملاها و دعا نویس می رود و دعا می گیرد وقتی از دعا هم فایده ندید معلوم می شود که اورا شعیر کرد این باد مکان است زار یا نوبان – و یکی از هزاران باد دیگر برای تشخیص پیش بابا و یا مامای زار می برند بابا یا مامای زار افرادی هستند که در این مقوله همچون یک طبیب که بیماری افراد را تشخیص می دهند عل می کند پس از تشخیص که فرد دارای باد یا زار است باید بفهمند که چه نوع زاریست بادها سراغ همه می روند از بچه که توی گهواره است تا پیر مردی که لب گور ایستاده اما جوانها را بیشتر دوست دارد . زیرا که آنها رشیدترند اما جوانها با آن همه قدرت و نیروی جوانی در مقابل بادها ضعیف تراز بچه ها و پیر ها هستند برای تشخیص فرد مریض را به کنار دریا برده در مرحله اول تشخیص داده می شود که جن یا زار است زار از جنس جن ولی از آن برتر در زار تقسیم بندی کوچک و بزرگ نر و ماده کافرو مسلمان داریم به کسی که زار گرفته فرس یا مرکب می گویند.

1-دهخدا-علی اکبر –لغت نامه دهخداص29

2-ساعدی –غلامحسین – اهل هوا ص31

 ادامه دارد...

لوتي

يك يادداشت در خبرگزاري ميراث خبر

نوروز هرمزگان
نوروز، هر منطقه از ايران حال و هواي ديگري مي‌يابد، اما با وجود دريا، آداب و رسوم مردم هرمزگان شکل ديگري يافته و نوروزي دريايي پديد آورده است.
تزييني
خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ نوروز فقط يک روز نيست مجموعه‌اي از آيين‌ها است که از آخرين روزهاي اسفندماه شروع و تا نيمه‌هاي فروردين ادامه دارد. هرمزگان ديار آيين‌ها هم هر ساله پيشواز نوروز مي‌رود. استان هرمزگان داراي دو طبيعت ويژه است که بخش عمده آن مربوط به دريا مي‌شود. ارتباط زندگي مردم اين خطه با دريا سبب شده نوروز ديگري در اين استان به‌وجود بيايد به نام «نوروز دريايي» که خاص منطقه است.

طبيعت منطقه و رفت و آمدي که از طريق دريا وجود داشته، گاه‌شماري دريايي را به‌وجود آورده که از 3 فصل 100 روزه و يک فصل 60 روزه برخوردار است. 6مرداد ماه اغاز «شهريماه» نخستين فصل سال در گاه‌شماري دريايي محسوب شده بعد از آن 14 آبان ماه آغاز «دمستون» دومين فصل سال دريايي و24 بهمن آغاز «جووا» سومين فصل سال و همچنين 3خرداد آغاز «گرما» چهارمين فصل سال در گاهشماري دريايي جنوب محسوب مي‌شود.

يکي از آيين‌هاي نوروزي دريايي، آيين «شوشي» است که هنور همچنان زنده بوده و و در شهرستان قشم هر ساله اجرا مي‌شود. از ماه اسفند همه در تکاپو، نو شدن و زدودن هر نوع آلودگي از خانه و کاشانه اطراف و دل خود هستند. کوزه‌هاي سر شکسته و حصيرهاي کهنه شده را دور مي‌ريزند و با نزديک شدن چهارشنبه سوري در روستاهاي اطراف بندرعباس از ساعتي به غروب مانده در گوشه و کنار روستا ساز و دهل مي‌زنند و شادي مي‌کنند. کپه‌هاي آتش در کوچه‌ها مي‌گذارند و از روي آتش مي‌پرند و مي‌خوانند زردي مه به تو/ سرخي تو به مه. زنان در حال تماشاي مراسم کيکنگ (هلهله) مي زنند.

مردم بندرعباس بعد از آن که شب چهارشنبه‌سوري غذاي معمول را خوردند نان و پياز و نمک را در سفره مي‌پيچند و در زنبيل دردار مخصوص نگهداري نان به نام «کندوک» که از برگ درخت خرما مي‌سازند، مي‌گذارند. اين مواد بدان اميد که خير و برکت از خانه شان نرود تا صبح بايد دست نخورده بماند.

مردم بندرعباس بر اين باورند که مادر نوروز در شب عيد به خانه آنها مي‌آيد و براي آن که مادر نوروز را از خودشان شاد کنند در سفره‌ها پياز و نان و نمک نيز مي‌گذارند. همچنين گل زيباي «سنوگنو» را که بر لبه‌ي چاه‌ها مي‌رويد روي طاقچه‌ها گذاشته تا مادر نوروز آن را ببويد و به چاه‌هاي آب برکت بدهد.

يکي ديگر از رسم‌هاي قبل از سال تحويل رفتن به چشمه‌هاي آب گرم اطراف استان است. همه لباس نو برتن کرده زنان برقع‌هاي خود را عوض مي‌کنند و مردان لنگ (نوعي شلوار مردانه) مي‌پوشند. پيش از اين اگر فردي توانايي خريد لباس نو را نداشت تکه‌اي نخ يا پارچه‌اي نو بر لباس خود سنجاق مي‌کرد. زنان جوان دست و پاي خود را با حنا نقش و نگار مي‌بندند و پيرمردان و پيرزنان نيز سر خود را حنا ميزنند.

مادربزرگ‌ها معتقد بودند که زمين روي شاخ «گاوماهي» قرار دارد ونوروز، روزي است که گاو ماهي براي رفع خستگي زمين را از اين شاخ به آن شاخ منتقل مي‌کند.

سفره هفت سين صبح روز عيد پهن شده وعلاوه بر هفت سين که در تمام نقاط ايران مرسوم است ميوه‌هاي خاص منطقه مانند کُنار و زيتون و سبزي‌هاي کاشت خود در سفره گذاشته مي‌شود و تا پايان جشن نوروز گسترده مي‌ماند. صبح نوروز را با خواندن آياتي از قران مجيد آغاز مي‌کنند. لحظه تحويل سال اعضاي خانواده دور سفره نشسته با (گلک) نوعي گل سرخ بين دو انگشت له کرده بر شاخ گوسفندها، تنه نخل، بالاي درخت و گاهي هم بر تيرهاي چوبي سقف علامت مي‌گذارند.

صبحانه بلالوت (رشته فرنگي شيرين) پخته مي‌شود و نهار روز عيد ماهي تازه درياي جنوب است و از روز نخست، ديد و بازديدها آغاز مي‌شود. در اين روزها يکي از سرگرمي‌هاي کودکان و جوانان و حتي ميانسالان تاب خوردن است که اصطلاحاً «جوکو نوروزي» مي‌نامند. طناب جوکو را از برگ درخت خرما مي‌بافند و دو سر آن را به تنه‌ي دو نخل بسته وتاب مي خورند. يکي ديگر از تفريحات در ايام نوروز، «نوروزخواني» است، بچه‌ها در نوروز سرودي مي خوانند و از طريق آن از پدر و مادر و ساير بزرگترها عيدي مي خواهند: نوروز نو باز آمده/ بلبل به آوازآمده/ نوروز به صد ناز آمده/ بابا بده نوروزيم، مادر بکن دلسوزيم/ مادر به حق شير تو/ در گردنم زنجير تو/ شب‌ها بخوردم شير تو/ بابا بده نوروزيم، مادر بکن دلسوزيم/ نوروزيم ده شاهي است/ کمتر کني يک شاهي است.
پس از تمامي اين آيين‌ها، 13فروردين و يا همان سيزده بدر فرا مي‌رسد که از مهمترين وجوه اشتراک فرهنگي سرتاسر ايران زمين است و با تفاوتي اندک در هر شهر و روستا برگزار مي‌شود. هرمزگاني ها مانند مردم ديگر نقاط براي از بين بردن نحسي سيزده به خارج از شهر مي‌روند. البته عده‌اي از مردم از يک روز قبل (12فروردين) خانه‌ها را ترک کرده به باغ‌ها، روستاها، قدمگاه و زيارت‌گاه‌هاي اطراف شهر مي‌روند. بعد از ظهر13، به کنار دريا رفته و تن خود را در آب دريا شسته، بچه‌ها در حين بازي و تفريح مي‌خوانند: سيزده به در/ چارده به تو / درد وبلاي ما توکوتو.

بيشتر آيين‌هايي که بدان‌ها اشاره شد مربوط به گذشته هرمزگان بوده و نوروز امروز هرمزگان همراه با ديگر نقاط کشور از اسفند ماه با خانه‌تکاني‌ها و خريدهاي سفره هفت سين شروع مي‌شود. آن چيزي که در آين زمان رنگ ديگري به آين شهر مي دهد پذيرفتن مسافران است که به دليل هواي متفاوت اين منطقه با ديگر نقاط کشور وهواي مطبوع بهاري از يک ماه قبل به اين استان مي‌آيند. مراکز خريد و ساختمان‌هاي تجاري منطقه آزاد قشم، مکان‌هاي ديدني ساحل دريا، جزيره هرمز و صنايع دستي و خوراک‌هاي سنتي از ديگر عوامل جذب گرداشگران محسوب مي‌شوند. هم‌جواري با دريا سبب شده خوراکي‌هاي سنتي اين ديار بر گرفته از دل دريا باشد؛ غذاهايي همچون قليه ماهي ،خوراک صدف، خرچنگ و ميگو.
سعيده دبيري‌نژاد
پژوهشگر مردم‌شناسي

سلام

سلام

از اين به بعد مي خواهم كمي از تجربه ها و ديده هاي مردم شناسي خود را در اين صفحه به اشتراك بگذارم